zweryfikowany
CLA (Sprzężony kwas linolowy) – Działanie, Efekty, Opinie
Autor: Jacek Przybylski zweryfikowany
Weryfikacja Karolina Jarząbek
Fakty w naszym serwisie są starannie sprawdzane przez każdego z naszych autorów. Informacje odnośnie faktów dokładnie badamy poprzez tematyczne badania naukowe odsiewając prawdopodobne komercyjne zabiegi.
CLA – lekarstwo na wszystko?
Tłuszcze odgrywają ważną rolę w organizmie każdego człowieka. Są one istotnym składnikiem błon komórkowych.
Do tej grupy makroskładników zalicza się między innymi wielonienasycone niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe (WNNKT).
Kwasy te nie mogą być syntetyzowane w organizmie człowieka, w związku z tym muszą być dostarczane z pożywienia.
Głównymi przedstawicielami WNNKT są:
- kwas alfa-linolenowy
- kwas linolowy
W zależności od geometrycznego położenia atomów wodoru przy wiązaniu podwójnym węgla, nienasycone kwasy tłuszczowe mogą przybierać różną konfigurację przestrzenną.
Co to jest CLA?
CLA zaliczamy do kwasów tłuszczowych występujących m.in. w mleku i mięsie wołowym. Prócz właściwości redukujących tkankę tłuszczową mogą posiadać również wiele innych korzyści dla naszego zdrowia.
Skrót CLA pochodzi od angielskich słów „Conjugated Linoleic Acid” i jest niczym innym jak sprzężonym kwasem linolowym. To grupa przestrzennych izomerów kwasu linolowego, których cechą charakterystyczną jest rozdzielnie podwójnych wiązań nie grupą metylową, jak w kwasie linolowym, a wiązaniem pojedynczym.
Na ten moment poznano 28 izomerów CLA, choć w teorii może być ich o wiele więcej.
Synteza CLA ma miejsce w trakcie przemian kwasu linolowego. W reakcji tej biorą udział enzymy bakterii beztlenowych, które bytują w pierwszej części żołądka zwierząt przeżuwających, np. krów, kóz, jeleni, owiec.
W znacznej mierze są to bakterie należące do gatunku Clostridium lochheadii, Cellobioparum i Butyrivibrio fibrisolvens.
W organizmie zwierząt przeżuwających następuje wbudowanie zsyntetyzowanych izomerów CLA do tłuszczu mlecznego, tłuszczu zapasowego i śródmięśniowego.
Produkty bogate w CLA
W jelicie grubym człowieka bytują bakterie, które także są w stanie przekształcić kwas linolowy do CLA.
Niestety, w jelicie cienkim dochodzi do wchłonięcia około 96% kwasu linolowego pochodzącego z pożywienia, co skutkuje znikomą produkcją i wchłanianiem CLA w organizmie ludzkim.
W związku z tym główne źródło tych kwasów stanowią produkty żywnościowe.
Produkty mleczne uważa się za podstawowe źródło CLA w diecie Polaka, w mniejszym stopniu zaś mięso wołowe, cielęce i jagnięce.
Na ilość izomerów CLA w żywności w dużym stopniu ma wpływ sposób karmienia zwierząt.
Zawartość CLA wzrasta, kiedy zwierzętom podaje się do spożycia trawę, a nie wysokozbożową paszę. Dlatego to właśnie latem odnotowuje się większą zawartość CLA w maśle niż we wiosnę, jesień oraz zimę.
Największa ilość sprzężonego kwasu linolowego na 100 g produktu znajduje się w maśle oraz w serach dojrzewających, wśród których najlepszym źródłem są sery żółte.
Mniej CLA zawierają sery z białą pleśnią, a najmniejszą ilość ze wszystkich wykazują sery z niebieską pleśnią i oscypki.
Co ciekawe, w serach dojrzewających można zaobserwować fluktuacje w ilości CLA. Na zawartość izomerów kwasu linolowego w serach dojrzewających ma wpływ nie tylko sposób karmienia zwierząt.
Dużą rolę odgrywają tu także takie czynniki, jak: wysoki standard mleka użytego do produkcji serów, rodzaj bakterii, które zostały użyte do zaszczepienia mleka, czas dojrzewania i środowisko zachodzenia tego procesu.
Sery twarogowe charakteryzują się niską zawartością tłuszczu, w związku z tym zaliczane są do żywności o znikomej zawartości CLA.
Co ciekawe, zawarte w orzeszkach ziemnych czy kukurydzy oleje roślinne także zawierają sprzężone dieny kwasu linolowego, ale w ilościach znacznie mniejszych niż w produktach pochodzących od zwierząt.
Prozdrowotne działanie CLA?
Już w latach 70. poprzedniego wieku wykryto substancje przeciwnowotworowe zarówno w grillowanym, jak i niegrillowanym mięsie wołowym.
Od tamtego momentu powstało wiele badań, których celem było dokładniejsze poznanie CLA i ich możliwych korzyści dla zdrowia.
Według wyników wielu badań CLA wykazują szereg właściwości prozdrowotnych: działają antyoksydacyjne, przeciwnowotworowo, zmniejszają prawdopodobieństwo wystąpienia miażdżycy, osteoporozy i cukrzycy, wspomagają redukcję tkanki tłuszczowej bez utraty masy mięśniowej oraz zwiększają odporność organizmu. Rezultaty te bazują głównie na badaniach ze zwierzętami. Aktualnie przeprowadzanych jest wiele badań mających na celu potwierdzić skuteczność CLA w leczeniu i prewencji chorób cywilizacyjnych.
Wsparcie w redukcji tkanki tłuszczowej
Badania przeprowadzone na zwierzętach dają dowody na zmniejszenie masy ciała oraz zwiększenie ilości tkanki mięśniowej dzięki stosowaniu diety bogatej w CLA. Obniżenie ilości tkanki tłuszczowej wynika z kilku procesów, m.in. ze wzrostu wydatkowania energii i ograniczenia gromadzenia tłuszczu w tkance tłuszczowej. Udowodniono, że CLA nasila syntezę ciepła w organizmie. W trakcie przyjmowania suplementów z CLA organizm zostaje zmuszony do zwiększonej produkcji ciepła, nawet w sytuacji, gdy znajduje się w warunkach pozawysiłkowych. Często suplementacja sprzężonego kwasu linolowego łączona jest z przyjmowaniem preparatu z zielonej herbaty, aby zwiększyć termogeniczny wpływ CLA. Roślina ta posiada w swoim składzie naturalne flawonoidy, które także nasilają produkcję ciepła w organizmie. Co więcej, barwniki roślinne obecne w zielonej herbacie chronią narządy przed wolnymi rodnikami oraz ograniczają transport glukozy do komórek tłuszczowych, co zapobiega zwiększaniu się zasobów tłuszczowych.
Zobacz: Otyłość! Przyczyny, konsekwencje zdrowotne i środki zaradcze
Ochrona układu krążenia
Twórcy suplementów zapewniają, że sprzężony kwas linolowy obecny w suplementach chroni cholesterol przed utlenianiem, a to zapobiega powstawaniu blaszek miażdżycowych i osadzaniu się ich w tętnicach. Część badań dowodzi, że przyjmowanie CLA pozytywnie wpływa na obniżenie poziomu cholesterolu LDL, czyli tak zwanego „złego” cholesterolu. W efekcie zapewnia to lepszą pracę całego układu krążenia i serca. W innych badaniach wykazano, że prawdopodobieństwo rozwoju choroby wieńcowej w grupie ludzi spożywającej codziennie masło jest o wiele niższe niż w grupie zamieniającej masło na margarynę.
Działanie przeciwnowotworowe
Badania wykazują, że sprzężony kwas linolowy może przyczyniać się do hamowania rozwoju komórek nowotworowych. Wielokrotnie potwierdzono wpływ CLA na ograniczenie rozwoju nowotworów w badaniach z udziałem zwierząt. Dodatkowo udowodniono, że przyjmowanie sprzężonych dienów kwasu linolowego powstrzymuje przed pojawieniem się przerzutów. Także w klinicznych badaniach przeprowadzonych wśród kobiet spożywających pełnotłuste produkty mleczne potwierdzono zmniejszoną zapadalność na raka sutka. Wykazano, że kraje o wysokim spożyciu serów (Francja, Włochy, Grecja), odznaczają się niższą umieralnością w wyniku raka piersi, niż kraje o niskim spożyciu tych produktów spożywczych (Belgia, Irlandia, Holandia, Wielka Brytania). Oprócz tego CLA zapobiega rozwoju nowotworu jelit, płuc i czerniaka złośliwego.
Wyniki tych badań i wielu innych uświadamiają, że istotna jest znajomość zawartości CLA w różnych produktach żywnościowych. Może to wpłynąć na decyzję konsumenta dotyczącą wyboru konkretnego produktu spożywczego.
Suplementacja CLA
Ludzie coraz chętniej sięgają po suplementy diety, które w szybki i łatwy sposób mają uzupełniać podstawowe żywienie człowieka. Jeśli chodzi o przyjmowanie suplementów, które są, jak informują producenci, wzbogacone w CLA, to można być pewnym ich skutecznego działania. Rynek oferuje ogromną liczbę różnego rodzaju specyfików suplementacyjnych. W tej sytuacji należy szczególnie uważać, ponieważ prawo polskie zezwala na rejestrację pod nazwą „suplement” zarówno leków, jak i substancji nieposiadających żadnego potwierdzonego działania. I chociaż w wielu badaniach CLA wykazują wiele właściwości prozdrowotnych, to nie ma pewności, że w suplemencie, który się przyjmuje, znajduje się dokładnie ta substancja. Producenci zapewniają, że ich suplementy dostarczają już w jednej tabletce wszystkie konieczne dla zdrowia składniki odżywcze. Dla konsumenta opcja ta wydaje się bardzo korzystna i atrakcyjna, ponieważ pozwala zaoszczędzić czas na planowaniu racjonalnego żywienia. Producenci wykorzystują ten fakt, a dzięki bezproblemowemu wprowadzaniu na rynek suplementów mogą w szybki sposób wzbogacić się kosztem zdrowia innych. Z tego powodu należy mądrze podchodzić do kupowania suplementów i na co dzień spożywać zdrową, zbilansowaną dietę, w której naturalnie występuje CLA.
Możliwe negatywne skutki
Część przeprowadzonych badań związanych z CLA wykazuje negatywne skutki działania tych kwasów na organizm. Zauważono, że stosowanie sprzężonego kwasu linolowego może powodować zmianę stężenia cholesterolu we krwi, polegającą na obniżeniu stężenia cholesterolu HDL (tak zwanego „dobrego” cholesterolu), a to z kolei może prowadzić do rozwoju chorób sercowo-naczyniowych. Część autorów obserwowało zwiększenie insulinooporności i wzrost poziomu glukozy we krwi. Z tego powodu pacjenci z cukrzycą muszą zachować ostrożność przy stosowaniu suplementów zawierających sprzężony kwas linolowy.
Podsumowanie
W celu zwiększenia ilości CLA w całodziennej racji pokarmowej, warto wzbogacić dietę w żywność będącą naturalnym źródłem sprzężonego kwasu linolowego, takie jak: masło, sery, mleko i mięso zwierząt przeżuwających. Wyniki wielu badań przeprowadzonych na zwierzętach wykazują szereg pozytywnych skutków działania sprzężonego kwasu linolowego na organizm człowieka. Na ogół suplementacja sprzężonego kwasu linolowego jest stosunkowo bezpieczna i nie doprowadza do poważnych klinicznie zmian chorobowych. Na negatywne rezultaty badań może wpływać kilka czynników, między innymi zbyt krótki czas suplementacji. W związku z tym nadal prowadzonych jest wiele badań, z użyciem ulepszonego procesu metodologicznego, zróżnicowanych form chemicznych i dawek CLA oraz różnych składników pokarmowych. Zanim suplementacja CLA stanie się jednoznacznie zarekomendowana jako substancja mająca korzystny wpływ na spowalnianie rozwoju zaburzeń i zapobieganie chorobom, istnieje konieczność przeprowadzenia dodatkowych badań epidemiologicznych i długoterminowych obserwacji nad mechanizmami oddziaływania CLA w różnych populacjach.
Literatura
1. Białek A., Tokarz A., Sprzężone dieny kwasu linolowego jako potencjalny czynnik prewencyjny w profilaktyce nowotworów piersi. Postępy Hig Med. Dośw. 2013, 67, 6-14.
2. EFSA, Scientific Opinion on Dietary Reference Values for fats, including saturated fatty acids, polyunsaturated fatty acids, monounsaturated fatty acids, trans fatty acids, and cholesterol, EFSA Journal 2010, 8, 3, 1461.
3. Karwat J., Gil-Kuklik P., Kotuła L., Niedojadło A., Kocki J., Sawiuk M., CLA – właściwości prozdrowotne. Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, 2013, Tom 19, Nr 4, 535–538
4. Koba K., Yanagita T., Health benefits of conjugated linoleic acid (CLA). Obes Res Clin Pract. 2014 Nov-Dec, 8, 6, 525-32;
5. Koronowicz A, Dulińska-Litewka J, Pisulewski P, Laidler P. Effect of conjugated linoleic acid isomers on proliferation of mammary cancer cells. Rocz. Państ. Zakł. Hig. 2009; 60 (3): 261–267
6. Kowalska M., Cichosz G., Produkty mleczarskie – najlepsze źródło CLA. Bromat. Chem. Toksykol. – 2013, 46, 1, 1-12;
7. Lehnen TE, da Silva MR, Camacho A, Marcadenti A, Lehnen AM. A review on effects of conjugated linoleic fatty acid (CLA) upon body composition and energetic metabolism. J Int Soc Sports Nutr. 2015;12:36.
Komentarze |0|