Autor  Ewelina Wójcik

zweryfikowany

Dietetyk – Na czym polega zawód dietetyka?

Autor: Ewelina Wójcik zweryfikowany
Weryfikacja Karolina Jarząbek

Fakty w naszym serwisie są starannie sprawdzane przez każdego z naszych autorów. Informacje odnośnie faktów dokładnie badamy poprzez tematyczne badania naukowe odsiewając prawdopodobne komercyjne zabiegi.

Czym zajmuje się dietetyka?

Dietetyka jest jedną z nauk medycznych i choć jest często niedoceniana, to równie ważna co pozostałe dziedziny medycyny i w ostatnich latach coraz bardziej popularna. Ogólnie mówiąc, dietetyka zajmuje się tematyką odżywiania. To bardzo różnorodna dziedzina, która jest bardzo blisko związana z chemią, biologią, farmakologią, a nawet psychologią. Głównym obszarem jej zainteresowania jest, jak sama nazwa wskazuje, szeroko pojęta dieta, a przede wszystkim zasady prawidłowego odżywiania.

Dietetyka odpowiedzialna jest między innymi za:

• dostarczanie informacji potrzebnych do opracowywania i tworzenia zasad zdrowego odżywiania,
• ocenę stanu odżywienia,
• diagnostykę, zapobieganie i leczenie wielu chorób, na które wpływa żywienie,
• prowadzenie edukacji żywieniowej,
• ocenę wpływu farmakologii na dietę,
• psychologię żywienia.

Rodzaje dietetyki

Dietetyka dzieli się na kliniczną i sportową, a jedną z jej gałęzi jest także psychodietetyka. Dietetyka kliniczna specjalizuje się w leczeniu żywieniowym i żywieniu klinicznym i dotyczy najczęściej pacjentów chorujących na choroby dietozależne i osób wymagających specjalnego żywienia po lub w trakcie choroby. Dietetyka sportowa to nauka skupiająca się na zasadach żywienia u sportowców i osób trenujących amatorsko i wyczynowo. Psychodietetyka jest dziedziną interdyscyplinarną, która łączy w sobie wszystkie zagadnienia dietetyki i psychologii, a w leczeniu często wykorzystuje współpracę dietetyków, psychologów i lekarzy.  Z pomocy psychodietetyków mogą skorzystać osoby z problemami z akceptacją swojego wyglądu, negatywną samooceną i zaburzeniami odżywiania.

Na czym polega zawód dietetyka?

Mogłoby się wydawać, że dietetyk jest osobą, która zajmuje się wyłącznie dietą i kwestiami związanymi z odchudzaniem. Nic bardziej mylnego. Dobry dietetyk jest specjalista w swojej dziedzinie. Do zadań dietetyka, w zależności od profilu jego działalności i posiadanej wiedzy oraz umiejętności, należą wszelkie działania, mające na celu pomoc i edukowanie pacjentów w zakresie diety, pożywienia i nawyków żywieniowych.

Dietetyk zajmuje się przede wszystkim:

• profilaktyką, hamowaniem i leczeniem chorób dietozależnych,
• oceną sposobu odżywiania i jadłospisu pacjentów na podstawie wywiadu i zleconych badań,
• oceną zapotrzebowania na składniki odżywcze na podstawie dostarczonych wyników badań,
• rozpoznawaniem, zapobieganiem i planowaniem leczenia otyłości i niedożywienia,
• planowaniem żywienia indywidualnego i grupowego dla osób w różnym wieku,
• opracowywaniem zbilansowanych jadłospisów, dopasowanych do chorób, wymagań i potrzeb pacjenta,
• nadzorowaniem procesów żywienia np. w placówkach medycznych lub oświatowych,
• edukowaniem pacjentów z zakresu zdrowego odżywiania i psychologii  żywienia.

Pacjent, udając się do dietetyka, może liczyć na fachową pomoc w zakresie konsultacji wyników badań, dopasowania i ułożenia odpowiedniego jadłospisu oraz porad dotyczących żywności i odżywiania.

Jak wygląda wizyta u dietetyka?

Każdy dietetyk rozpoczyna pierwszą wizytę od przeprowadzenia wywiadu z pacjentem. Dzięki niemu może zapoznać się z historią ewentualnej choroby i zrozumieć problem, z jakim przychodzi pacjent. Wywiad polega też na wykonaniu pomiarów – wagi i składu ciała oraz zapoznaniu się z wynikami badań krwi. Często dietetyk podczas pierwszego spotkania dopiero zleca wykonanie dodatkowych badań, jeśli pacjent ich nie posiada, a mogą pomóc w diagnostyce i ułatwić dalszą pracę. Po zapoznaniu się z wynikami i historią choroby/leczenia, dietetyk ustala program działania, proponuje sposób leczenia i ustala harmonogram kolejnych spotkań i konsultacji. Pacjent może się zdecydować na samą konsultację lub skorzystać z wiedzy i umiejętności dietetyka i zlecić mu stworzenie indywidualnego jadłospisu. Diety tworzone przez dietetyków uwzględniają nie tylko wyniki badań, istniejące schorzenia i wagę, ale są też dopasowane do płci, wieku i trybu życia.

Jakie wykształcenie powinien posiadać dietetyk?

Zawód dietetyka jest jednym z kilkuset zawodów regulowanych w Polsce. Oznacza to, że jego wykonywanie dozwolone jest wyłącznie po spełnieniu wymogów (mogą one dotyczyć wykształcenia, ukończenia praktyki zawodowej, a nawet zdania egzaminu) określonych przepisami prawnym.

Dietetyk, poza szeroką wiedzą z zakresu żywienia, składników odżywczych, leków i suplementów diety, wpływu diety na zdrowie, chorób i problemów żywieniowych, musi przede wszystkim zdobyć odpowiednie wykształcenie, aby móc wykonywać zawód. Dawniej, aby zdobyć zawód dietetyka, wystarczyło ukończyć studia na kierunku „zdrowie publiczne” ze specjalnością „dietetyka”, lub na kierunku „technologia żywności i żywienie człowieka” ze specjalnością „żywienie człowieka”. (Poza zdobyciem wykształcenia wyższego na uczelni i uzyskaniem tytułu licencjata lub magistra, aby zostać dietetykiem, można było kształcić się też w szkole policealnej i w niej uzyskać dyplom z tytułem dietetyka lub ukończyć kurs dietetyki, zakończony potwierdzeniem zdobytych kwalifikacji). Obecnie „dietetyka” jest osobnym kierunkiem, w ramach którego można zdobyć wykształcenie w dziedzinie dietetyki na studiach licencjackich i magisterskich i uprawnienia do wykonywania zawodu. W obu przypadkach zajęciom na uczelni towarzyszą obowiązkowe praktyki zawodowe. Program szkolenia musi być zgodny z wytycznymi określonymi w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej oraz międzynarodowymi standardami klasyfikacji zawodów ISCO.

Podczas kilku lat nauki, przyszły dietetyk zdobywa wiedzę z zakresu:

• anatomii i fizjologii człowieka,
• alergologii,
• diabetologii,
• chorób wewnętrznych,
• żywienia dzieci, niemowląt i dorosłych,
• żywienia kobiet w ciąży i karmiących piersią,
• żywienia osób chorych i posiadających alergie i nietolerancje pokarmowe,
• psychologii,
• farmakologii,
• immunologii,
• technologii żywności,
• toksykologii,
• interakcji leków z żywnością,
• dietoterapii,
• organizacji żywienia zbiorowego,
• zasad przechowywania żywności,
• analizy jakości żywności,
• leczenia chorób dietozależnych,
• diagnostyki laboratoryjnej,
• higieny i bezpieczeństwa żywności,
• analizy i oceny jakości żywności,
• chemii spożywczej,
• biochemii,
• edukacji żywieniowej.

Istnieje wiele wątpliwości co do klasyfikacji zawodu dietetyka jako jednego z zawodów medycznych. Dietetyk po ukończeniu wyższych studiów, choć zdobył odpowiednie kwalifikacje i prowadzi dokumentację medyczną pacjentów, to wciąż ma nieco inne uprawnienia niż lekarz i jego zawód nie jest regulowany żadną ustawą, a jedynie „Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy oraz zakresu jej stosowania” z dnia 7 sierpnia 2014 roku. Od wielu lat kwestia ta, mimo wielu postulatów osób pracujących w zawodzie dietetyka, nie może zostać uregulowana. Według tego dokumentu osoby posiadające wykształcenie w zawodzie dietetyka mogą zostać zakwalifikowani jako specjaliści lub personel, czyli między innymi: specjaliści do spraw zdrowia, inni specjaliści ochrony zdrowia, dietetycy i specjaliści do spraw żywienia człowieka, specjaliści do spraw dietetyki, pozostali dietetycy i specjaliści do spraw żywienia, średni personel do spraw zdrowia, dietetycy i żywieniowcy, dietetycy lub pozostali dietetycy i żywieniowcy.

W jakich miejscach może pracować dietetyk?

Obecnie najczęściej dietetycy prowadzą własną działalność i podobnie jak lekarze przyjmują pacjentów prywatnie, we własnych gabinetach. Nie jest to jedyna możliwość, ponieważ zawód dietetyka umożliwia pracę w wielu innych miejscach, między innymi:

• w placówkach medycznych (przychodniach i szpitalach),
• w żłobkach, przedszkolach i szkołach,
• w stołówkach i jadłodajniach,
• w zakładach żywienia zbiorowego,
• w firmach cateringowych,
• w sanatoriach i uzdrowiskach,
• w centrach fitness i siłowniach,
• w ośrodkach opiekuńczo wychowawczych,
• w domach opieki społecznej,
• w ośrodkach rehabilitacyjnych

Regulacje prawne dotyczące zawodu dietetyka

Dietetycy, którzy nie pracują na własny rachunek, mogą zostać zatrudnieni między innymi w podmiotach leczniczych. Kwestia ta regulowana jest „Rozporządzeniem Ministra Zdrowia w sprawie kwalifikacji wymaganych od pracowników na poszczególnych rodzajach stanowisk pracy w podmiotach leczniczych niebędących przedsiębiorcami” z dnia 20 sierpnia 2011 roku. Dokument określa stanowiska, na jakich może zostać zatrudniony dietetyk i wymagania dotyczące poszczególnych z nich. Zgodnie z rozporządzeniem stanowiska, jakie mogą objąć dietetycy to:

• starszy asystent dietetyki (wymagane jest posiadanie tytułu magistra na kierunku dietetyka lub magistra inżyniera na kierunku technologia żywności i żywienie człowieka i 7-letnie doświadczenie w zawodzie dietetyka, lub stopień naukowy doktora z zakresu dietetyki),
• asystent dietetyki (wymagane jest posiadanie tytułu magistra na kierunku dietetyka lub magistra inżyniera na kierunku technologia żywności i żywienie człowieka i 5-letnie doświadczenie w zawodzie dietetyka),
• młodszy asystent dietetyki (wymagane jest posiadanie tytułu licencjata albo magistra na kierunku dietetyka, lub magistra inżyniera na kierunku technologia żywności i żywienie człowieka i 3-letnie doświadczenie w zawodzie dietetyka),
• starszy dietetyk (wymagane jest posiadanie tytułu dietetyka albo dyplomu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe w zawodzie dietetyk uzyskiwane po ukończeniu szkoły policealnej, posiadanie tytułu zawodowego technika technologii żywienia w specjalności dietetyka po ukończeniu technikum, posiadanie tytułu licencjata albo magistra na kierunku dietetyka lub magistra inżyniera na kierunku technologia żywności i żywienie człowieka oraz 3-letnie doświadczenie w zawodzie dietetyka),
• dietetyk (wymagane jest jedynie posiadanie tytułu dietetyka albo dyplomu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe w zawodzie dietetyk uzyskiwane po ukończeniu szkoły policealnej, posiadanie tytułu zawodowego technika technologii żywienia w specjalności dietetyka po ukończeniu technikum, posiadanie tytułu licencjata albo magistra na kierunku dietetyka lub magistra inżyniera na kierunku technologia żywności i żywienie człowieka).

Schorzenia, w których leczeniu przydatna jest pomoc dietetyka

Pomoc dietetyka jest bardzo cenna, a czasami wręcz niezastąpiona w leczeniu chorób związanych z zaburzeniami odżywiania i tych, na które bezpośredni wpływ ma sposób żywienia. Choroby te mają swoje podłoże w psychice i dzielą się na specyficzne i niespecyficzne.

Najpopularniejszymi chorobami o podłożu psychicznym są:

• anoreksja (jadłowstręt psychiczny, celowe ograniczanie jedzenia w celu utraty wagi, spowodowane zaburzonym postrzeganiem ciała i lękiem przed przybraniem na wadze),
• ortoreksja (obsesyjne kontrolowanie spożywanych pokarmów i podporządkowanie mu codziennych czynności),
• neofobia (jedzenie wybiórcze, niechęć do nowych smaków i potraw),
• bulimia (napady objadania kończące się wywoływaniem wymiotów, głodówką, lewatywą lub nadmiernym wysiłkiem fizycznym i zażywaniem środków przeczyszczających),
• jedzenie kompulsywne (zjadanie dużych ilości pożywienia w niekontrolowanych sposób powodujących przejadanie się),
• napady objadania się,
• zespół przeżuwania (cofanie się treści żołądkowej do jamy ustnej  i ponowne jej przeżuwanie),
• zespół nocnego jedzenia (zaburzenia snu, którym towarzyszy spożywanie pokarmów w nocy).

Dietetyk może pomóc także przypadku:

• nadwagi i otyłości,
• niedowagi,
• problemów z utrzymaniem wagi spowodowanych np. cukrzycą, niedoczynnością tarczycy czy hormonami,
• wystąpienia efektu jojo po wcześniej przeprowadzonej diecie,
• nietolerancji pokarmowych (np. nietolerancja laktozy lub glutenu),
• braku apetytu,
• alergii pokarmowych i chorób z nimi związanych (np. celiakia),
• chorób związanych z zaburzeniami przemiany materii (np. dna moczanowa),
• pojawienia się dolegliwości spowodowanych chorobami przewodu pokarmowego (marskość wątroby, przewlekłe i ostre zapalenie trzustki, choroby zapalne jelit, zespół jelita drażliwego),
• chęci zmiany nawyków żywieniowych.

Pomoc dietetyka i odpowiednio dobrana przez niego dieta często zalecane są także osobom z podwyższonym ciśnieniem tętniczym, nieprawidłowym poziomem cholesterolu lub glukozy, czy podwyższonym stężeniem trójglicerydów, które są najczęściej spowodowane nieodpowiednim trybem życia, złym odżywianiem i brakiem aktywności fizycznej.

Stowarzyszenia dietetyków w Polsce

W Polsce istnieją dwie organizacje zrzeszające osoby wykonujące zawód dietetyka: PSD – polskie Stowarzyszenie Dietetyków oraz PTD – Polskie Towarzystwo Dietetyki. Członkiem każdego z nich może zostać osoba posiadająca uprawnienia do wykonywania zawodu dietetyk, a warunkiem przyjęcia jest wypełnienie deklaracji oraz przedstawienie dokumentów potwierdzających kwalifikacje zawodowe. Korzyścią z bycia członkiem takiej organizacji jest dostęp do wielu konferencji branżowych (często bezpłatnych) oraz możliwość udziału w badaniach i projektach naukowych.

Polskie Stowarzyszenie Dietetyków

Polskie Stowarzyszenie Dietetyków jest największą w Polsce organizacją skupiającą dietetyków i specjalistów z zakresu żywienia. Powstała stosunkowo niedawno w Łodzi i zajmuje się głównie prowadzenie portalu branżowego, realizacją zadań publicznych, promowaniem dietetyki i tworzeniem bazy dietetyków i specjalistów. Wyszukiwarka udostępniana na witrynie internetowej stowarzyszenia (dostępna pod adresem PSDiet.pl) umożliwia odnalezienie dietetyka będącego członkiem stowarzyszenia za pomocą nazwiska, specjalizacji lub miasta, w jakim przyjmuje pacjentów, oraz sprawdzenie i potwierdzenie jego kompetencji. Stowarzyszenie uczestniczy w organizacji corocznej Ogólnopolskiej Konferencji Dietetyki „Congressus Dietetica” oraz konferencji naukowych „Trends in Dietetics”.

Polskie Towarzystwo Dietetyki

Polskie Towarzystwo Dietetyki powstało w 1986 roku w Krakowie i jest organizacją zrzeszającą dyplomowanych dietetyków, specjalistów w dziedzinie żywienia, profesorów wyższych uczelni medycznych oraz lekarzy pracujących w szpitalach i placówkach naukowych. Działalność organizacji skupia się na edukacji żywieniowej, promowaniu zdrowia i zdrowego odżywiania, podnoszeniu wiedzy w zakresie dietetyki, prowadzeniu działalności oświatowej i kształceniowej oraz dbaniu o przestrzeganiu etyki zawodowej. Organizacja dba także o rozwój dietetyki w Polsce, podnoszenie rangi zawodu dietetyka i popiera rozwój nauki w zakresie dietetyki. Działania realizowane są między innymi poprzez organizacje zjazdów, zebrań i wykładów umożliwiających szerzenie wiedzy z zakresu dietetyki, uczestnictwo członków stowarzyszenia w badaniach naukowych, publikacje artykułów w czasopismach żywieniowych i medycznych, a także współpracę z organizacjami społecznymi i pozarządowymi oraz organami administracji publicznej.

Oficjalne czasopismo Polskiego Towarzystwa Dietetyki

Od 2007 do 2011 roku Polskie Towarzystwo Dietetyki we współpracy z naukowcami i specjalistami w dziedzinie dietetyki wydawało czasopismo „Dietetyka”, które jest kwartalnikiem i propaguje tematykę związaną z wszelkimi aspektami prawidłowego żywienia człowieka. Aktualnie jest ono niestety zawieszone do odwołania.

Komentarze |0|