zweryfikowany

choroba Hashimoto – znaczenie stosowania prawidłowej diety i suplementacji organizmu

Autor: Jacek Przybylski zweryfikowany
Weryfikacja Karolina Jarząbek

Fakty w naszym serwisie są starannie sprawdzane przez każdego z naszych autorów. Informacje odnośnie faktów dokładnie badamy poprzez tematyczne badania naukowe odsiewając prawdopodobne komercyjne zabiegi.

Kategoria: Porady

Choroba Hashimioto zaliczana jest obecnie do chorób cywilizacyjnych dotykających ludzi obojga płci w różnym wieku. W Polsce Główny Urząd Statystyczny szacuje, że z problemami z funkcjonowaniem gruczołu tarczycy boryka się aż 1,2 milionów osób.

Sama nazwa zespołu chorobowego Hashimoto pochodzi od autora jej pierwszego opisu klinicznego, japońskiego chirurga Hakaru Hasimoto, który sporządził pierwsze studia przypadków tego zaburzenia, zebrane podczas praktyki lekarskiej w Berlinie na początku XX wieku.

Choroba Hashimoto – problemy z funkcjonowaniem tarczycy 

Opisowa nazwa choroby Hashimoto to przewlekłe autoimmunologiczne zapalenie tarczycy. Klinicyści potwierdzają, że Hashimoto należy do najpopularniejszego typu zapalenia gruczołu tarczycy, najczęściej związanego z tak zwaną pierwotną niedoczynnością gruczułu tarczycy. W praktyce rozwój tej choroby przebiega podobnie jak w przypadku innych chorób autoimmunologicznych. Nasz organizm nie rozpoznaje prawidłowo gruczołu tarczycowego, błędnie traktując go jako obcy i rozpoczyna się wyniszczający atak na tarczycę, wywołujący jej przewlekły stan zapalny.

Niestety chorobie Hashimoto towarzyszą również inne zaburzenia autoimmunologiczne, a wśród nich: celiaklia, cukrzyca, reumatoidalne zapalenie stawów i tendencja do powstawania powracających stanów zapalnych w całym organizmie.

Wśród endokrynologów przeważa przekonanie, że bardzo ważnym czynnikiem ryzyka wystąpienia choroby Hashimoto są predyspozycje genetyczne, jednak ich aktywacja może następować pod wpływem niesprzyjających warunków środowiskowych, takich jak uporczywy stres, niehigieniczny styl życia i niezdrowa dieta.

Mimo, że badania epidemiologiczne są ciągle w toku, wydaje się, że odpowiednia dieta i suplementacja organizmu mogą być wspierające zarówno w przypadku profilaktyki, jak i leczenie choroby Hashimoto.

Jakie objawy mogą świadczyć o chorobie Hashimoto 

Choroba Hashimoto początkowo nie daje żadnych specyficznych objawów. Bardzo często o jej wystąpieniu pacjent dowiaduje się dopiero dzięki badaniom profilaktycznym.

Zdarza się również, że już występujące symptomy chorobowe są ignorowane i mylone z wyczerpaniem codziennym stresem.

Endokrynolodzy zwracają uwagę, aby nie lekceważyć symptomów takich jak:

  • nadmierna senność i chroniczne zmęczenie
  • bóle mięśni i stawów
  • przesuszenie skóry
  • wypadanie włosów i łamliwość paznokci
  • subiektywne odczucie zimna
  • zaburzenia koncentracji i pamięci
  • stany lękowe lub depresyjne
  • rozregulowanie się cyklu menstruacyjnego

Wiele z tych dolegliwości przypisywanych jest zmęczeniu, stresowi lub problemom zawodowym i osobistym.

Do nieco rzadszych symptomów choroby Hashimoto należy także powracający ból gardła albo odczucie ucisku (guli) w gardle.

Jeśli objawy tego typu utrzymują się dłużej niż kilkanaście dni, konieczne są badania kontrolne, aby wykluczyć wystąpienie choroby Hashimoto lub podjąć jej skuteczne leczenie.

Czas w tym przypadku gra ogromną rolę, gdyż nieprawidłowo działająca tarczyca zaburza funkcjonowanie całego organizmu.

Jakie badania powinien zlecić lekarz rodzinny 

Największą grupą ryzyka narażoną na zachorowanie na chorobę Hashimoto są kobiety, w szczególności przed lub w trakcie wystąpienia menopauzy.

Niestety choroba Hashimoto dotyka również osoby młodsze i dzieci, w tym mężczyzn i chłopców. Dlatego jeśli wystąpią niepokojące objawy, należy udać się na wizytę kontrolną u lekarza rodzinnego, który pomoże nam sprawdzić, czy istnieje ryzyko niedoczynności tarczycy.

Warto poprosić o zlecenie na wykonanie bdań krwi wraz z oznaczeniem poziomu wskaźnika TSH (jest to hormon tyreotropowy), a także FT4 (wolna tyroksyna).

Warto wiedzieć, że wysoki poziom TSH i niski FT4 może oznaczać pierwotną niedoczynność tarczycy. Wysoki wskaźnik TSH i prawidłowy FT4 może być natomiast związany z utajoną niedoczynnością tarczycy. Z wynikami badań koniecznie należy udać się do endokrynologa, który zinterpretuje ich wartości i podejmie decyzję o ewentulnych, dalszych badaniach diagnostycznych.

Jakie badania endokrynologiczne warto wykonać 

Udając się na konsultację endokrynologiczną spodziewać się powinniśmy zlecenia przez lekarza szczegółowych badań.

Chorobę Hashimoto diagnozuje się badając poziom obecności przeciwciał tarczycowych anty-TPO (czyli antagonistycznych wobec tyreoperyksydazy) i anty-TG (przeciwko tyreoglobulinowych).Najczęściej ich wysokie wartości świadczą o chorobie Hashimoto.

Endokrynolog przeprowadzi również szczegółówy wywiad lekarski w celu stwierdzenia predyspozycji rodzinnych do wystąpienia Hashimoto. Powinien również przeprowadzić obserwację i badanie palpacyjne, dzięki czemu stwierdzi, czy gruczoł tarczycowy nie uległ powiększeniu.

Warto wykonać również USG tarczycy, dzięki czemu możliwe stanie się zbadanie faktycznej wielkości gruczołu, stwierdzenie lub wykluczenie występowania guzków i innych zmian anatomicznych. Jeśli USG wykryje guzki tarczycy, zaleca się wykonanie biopsji cienkogłowej tarczycy.

Dopiero komplet powyższych badań pozowoli wykluczyć chorobę Hashimoto lub postawić poprawną diagnozę jej rozwoju.

Leczenie choroby Hashimoto – zachowawcza farmakoterapia uzupełniana prawidłową dietą i suplementacją 

Choroba Hashimoto podlega nadal wielu badaniom, gdyż dotąd nie wynaleziono skutecznej metody jej leczenia.

W przypadku rozpoznania Hashimoto stosuje się więc leczenie zachowawcze.

Farmakoterapia służy niwelowaniu skutków niedoczynności gruczołu tarczycy. Endokrynolog dobiera odpowiednie leki oparte na obecności lewotyroksyny. Jest to substancja wyrównująca poziom hormonów produkowanych przez tarczycę we krwi.

Farmakoterapia tego typu jest stała, gdyż odstawienie leków wiązałoby się z nawrotem choroby. Z tego też powodu konieczne będzie stałe leczenie endokrynologiczne, przyjmowanie leków i okresowe badania kontrolne.

Bardzo ważnym elementem farmakoterapii zachowawczej jest również stosowanie odpowiedniej diety i suplementacji organizmu. Zwykle zaleca się pacjentowi dietę eliminacyjną.

Najczęściej z pożywienia wyklucza się gluten i laktozę, które mają tendencję do pogłębiania stanów i ognisk zapalnych.

Decyzję o wprowadzeniu diety eliminacyjnej podjąć powinien jednak profesjonalny dietetyk, po konsultacji pełnego pakietu badań endokrynologicznych oraz wtedy, kiedy pacjent skarży się na występowanie problemów pokarmowych po spożyciu posiłku, takich jak wzdęcia, bóle brzucha, nudności, biegunki i wymioty.

Należy taką dietę uzgodnić z endokrynologiem i dietetykiem, nie ryzykując samodzielnych eksperymentów, które mogą pogorszyć przebieg choroby Hashimoto w indywidualnym przypadku ogólnego stanu zdrowia pacjenta.

Niekiedy konieczna stanie się również suplementacja organizmu, w sytuacji stwierdzenia znaczących braków selenu, żelaza, cynku lub witaminy D.

Choroba Hashimoto – dietetyczne czynnika ryzyka

W profilaktyce choroby Hashimoto podkreśla się, że czynnikami ryzyka potęgującymi tendencje genetyczne do zachorowania mogą być między innymi: zbyt duża obecność jodu w diecie, nadużywanie alkoholu oraz sztuczne, chemicznie konserwowane produkty i dania o długich datach przydatności do spożycia. Ważnym czynnikiem ryzyka dietetycznego są również braki pierwiastków śladowych w organizmie: selenu, żelaza, cynku oraz niedobory witaminy D. Mimo jednoznacznych rozstrzygnięć badawczych wiadomo więc, że nieprawidłowa dieta sprzyja zachorowaniu, a jej regulacja może wspierać leczenie farmakologiczne choroby Hashimoto polegające na łagodzeniu objawów niedoczynności tarczycy. Znaczenie odpowiedniej diety i prawidłowej suplementacji organizmu jest zatem niezwykle istotne w profilaktyce i leczeniu zburzeń związanych z Hashimoto.

Ogólne zalecenia dietetyczne w leczeniu choroby Hashimoto 

Raz jeszcze warto podkreślić, że dieta i suplementacja organizmu muszą stanowić uzupełnienie podstawowej farmakoterapii w przebiegu choroby Hashimoto. Inaczej mówiąc: nie ma możliwości wyleczenia Hashimoto tylko dietą lub suplementami, a pacjent musi przyjmować stałe leki i znajdować się pod ścisłą kontrolą lekarza-endokrynologa. Leki przyjmuje się rano, zwykle tuż po przebudzeniu, przed pierwszym posiłkiem. Nie wolno przyjmować leków z preparatami zawierającymi żelazo i jego pochodne, wapń, wodorotlenek glinu, inhibitory pompy protonowej. Lek połykany być powinien na pusty żołądek, aby nastąpiło pełne jego wchłonięcie i nie należy łączyć go z aplikowaniem suplementów diety. Nie jest także wskazane spożywanie po zażyciu leku pokarmów zawierających błonnik.

Ogólne zalecenia dietetyczne dla chorych na Hashimoto są podobne jak w przypadku podstawowych reguł zdrowego odżywiania (trzy do pięciu posiłków dziennie w regularnych odstępach czasowych) z dodatkową suplementacją preparatami zawierającymi pierwiastki śladowe (selen, żelazo, cynk), witaminę D i kwasy tłuszczowe Omega-3, jeśli zdiagnozowana zostanie taka potrzeba.

Szczegółowe zalecenia dietetyczne 

Szczegółowe zalecenia dietetyczne ustalane są przez dietetyka w porozumieniu z lekarzem-endokrynologiem. Każdy pacjent diagnozowany jest w oparciu o indywidualny stan zdrowia. Niemniej jednak istnieją zasady dietetyczne wspierające farmakoterapię choroby Hashimoto.

Autoimmunologiczne zapalenie tarczycy typu Hashimoto wymaga regularnego spożywania posiłków (3-5 dziennie). Konsekwencja w takim organizowaniu sobie rytmu dnia sprzyja zapobieganiu innych zaburzeń i chorób często towarzyszących Hasimoto, wśród nich cukrzycy.

Ważnym składnikiem diety jest kontrola poziomu jodu, którego zarówno nadmiar, jak i niedobór mogą zaostrzać przebieg choroby. Ponadto zaleca się kontrolę zawartości pierwiastków śladowych i ich ewentualną suplementację, w szczególności zasada ta dotyczy podaży selenu, żelaza i cynku oraz witaminy D.

Jeśli chodzi o dodatkowe wsparcie dietetyczne organizmu, w szczególności zalecana jest duża zawartość w diecie tłustych ryb morskich, gdyż są one bogate w wielonasycone kwasy tłuszczowe Omega-3.

Dieta w chorobie Hashimoto uwzględniać powinna również pełenowartościowe białko i węglowodany o niskim indeksie glikemicznym, jak również błonnik pokarmowy (co najmniej 25 g na dobę). Niewskazane są natomiast diety redukcyjne (niskotłuszczowe, niskobiałkowe i niskowęglowodanowe).

Jeśli występują nietolerancje pokarmowe na gluten lub laktozę lub alergie pokarmowe, koniecznym stanie się wykluczenie tych właśnie składników z pożywienia. Osobom chorującym na Hashimoto zaleca się również badanie w celu wykluczenia celiaklii jako choroby współistniejącej w przypadku wielu chorób autoimmunologicznych, w tym Hashimoto.

Suplementacja organizmu w przebiegu choroby Hashimoto

Bardzo ważnym elementem wspomagania farmakoterapii w leczeniu choroby Hashimoto jest prawidłowa suplementacja organizmu. Zwykle chodzi o uzupełnienie niedoborów pierwiastków śladowych, witaminy D oraz kwasu Omega-3.

Wbrew doniesieniom pojawiającym się w ramach różnych nurtów medycyny alternatywnej, nie ma możliwości leczenia choroby Hashimoto innej niż farmakoterapia zachowawcza, uzupełniana prawidłowo dobraną dietą i suplementacją.

Każdy przypadek pacjenta jest inny i wymaga on starannej diagnozy. Każdy z suplementów ma inne znaczenie w leczeniu Hashimoto, które polega na łagodzeniu objawów i wzmacnianiu ogólnej kondycji organizmu.

Suplementacja w chorobie Hashimoto musi być uzasadniona stanem zdrowia pacjenta  i jego indywidualnymi potrzebami życiowymi.

Suplementacja witaminą D wspiera kondycję gruczołu tarczycy 

Niedobór witaminy D może zaostrzać przebieg choroby Hashimoto, a zatem jej odpowiednia i bezpieczna dawka na pewno wzmocni organizm chorego. Należy jednak trzymać się ścisłych zaleceń lekarskich, dotyczących ilości przyjmowanych jednostek tej witaminy, gdyż istnieje ryzyko jej przedawkowania i toksycznego zatrucia organizmu. Niedobór witaminy D niszczy tarczycę, ale jej nadmiar zatruwa cały organizm.

Jod, selen i żelazo – w jakich produktach są one obecne 

Podobnie, jak w przypadku witaminy D, niedobór jodu może być szkodliwy dla tarczycy, ale jego nadmiar jest w stanie rozregulować nasz organizm, trzeba więc być ostrożnym dobierając prawidłową suplementację diety.

Jeśli stwierdzone zostały braki jodu w organizmie, warto używać soli jodowanej i ryb w codziennych posiłkach, w ostateczności aplikując syntetyczne suplementy.

Bardzo ważnym pierwiastkiem śladowym, sprzyjającym leczeniu choroby Hashimoto jest selen. Znajdziemy go w

  • mięsie
  • zbożach
  • roślinach strączkowych
  • chudych rybach

Niedobory żelaza w organizmie wyrównamy stosując w diecie produkty mięsne. Warto również wiedzieć, że żelazo jest lepiej przyswajane wraz z witaminą C, obecną również w aronii i owocach cytrusowych.

Poziom żelaza powinien być w szczególności kontrolowany przez kobiety chorujące na Hashimoto, gdyż to im grożą największe jego niedobory.

Uwaga na cynk 

W najpopularniejszym przebiego choroby Hashimoto charakterystycznym jej objawem jest słaba kondycja skóry, włosów i paznokci.

Włosy wypadają, czasem nawet pozostawiając nagie płaty na skórze głowy, skóra twarzy i ciała staje się przesuszona i blada, a paznokcie łamliwe.

W takich sytuacjach szczególnie istotna będzie suplementacja organizmu cynkiem. Warto również wzmocnić skórę i włosy kąpielami z wywarem ze skrzypu polnego, które regenerują ich ogólną kondycję. Doskonałym źródłem cynku mogą być orzechy, nasiona słonecznika i pestki dyni stosowane jako przekąski.

Suplementacja a przyjmowanie tyroksyny – unikajmy niepożądanych interakcji 

Każdy rodzaj stosowanej suplementacji, czy to w postaci doboru naturalnych składników diety, czy używania gotowych specyfików, trzeba uzgodnić z lekarzem-endokrynologiem i dietetykiem.

Warto również pamiętać, że w żadnym razie nie wolno przyjmować suplementów razem z lekami zawierającymi tyroksynę, czyli podstawowym środkiem farmakologicznym stosowanym w leczeniu choroby Hashimoto.

Przyjmując tyroksynę rano, na pusty żołądek, trzeba będzie odczekać co najmniej pół godziny, aby zjeść posiłek. Zasada ta zabezpiecza organizm przed niepożądanymi reakcjami pomiędzy lekiem, a składnikami odżywczymi zawartymi w produktach żywnościowych.

Podobnie wygląda kwestia sztucznej suplementacji. Suplement zażyty do godziny po przyjęciu tyroksyny, może całkowicie uniemożliwić jego przyswojenie i natychmiastowo zaostrzyć przebieg choroby.

W szczególności ostrożność należy zachować suplementując organizm żelazem, wapniem i magnezem. Zaleca się zresztą, aby każdy ze stosowanych suplementów był  przyjmowany nie wcześniej niż dwie, a nawet cztery godziny po zażyciu leku. Jest to czas potrzebny do wchłonięcia się tyroksyny na tyle skutecznie, aby nie zakłócała już ona absorbcji suplementu i aby suplement nie osłabił stopnia jej wchłonięcia.

Jak i co jeść w chorobie Hashimoto?

Choroba Hashimoto jest problemem dotykającym coraz szerszej grupy ludzi, niezależnie od płci i wieku. Z tego też względu pojawia się w potocznym, nieprofesjonalnym obiegu, wiele szkodliwych mitów dotyczących diety i suplementacji stosowanych w przebiegu Hashimoto.

Przede wszystkim warto zdać sobie sprawę, że żadna dieta ani żaden suplement nie mogą ani wyleczyć Hashimoto na stałe, ani też zastąpić leczenia farmakologicznego z użyciem tyroksyny.

Wszystkie, sensacyjne doniesienia o odkryciu diety na Hashimoto lub opracowaniu suplementu leczącego Hashimoto, są oszustwem.

Prawidłowa dieta i suplementacja muszą być uzgodnione z lekarzem-endokrynologiem i opracowane przez dietetyka. Podstawowa zasada bycia ekspertem do spraw własnego zdrowia wymga od pacjentów chorujących na Hashimoto samoobserwacji i uważności.

Trzeba słuchać swego organizmu i wszelkie wątpliwości zgłaszać endokrynologowi, który prowadzi naszą terapię. Z czasem wypracujemy model wsparcia najlepszy dla naszego organizmu.

Piśmiennictwo w języku polskim 

Brakebusch, L. et al. (2015) Jak żyć z Hashimoto? : poradnik dla pacjenta / Leveke Brakebusch, Armin Heufelder ; przekład: Marcin Barysz, Hanna H. Chmielewska. Wyd. 4. Warszawa: Pro Medica Media.

Lizis-Kolus, K. & Hubalewska-Dydejczyk, A. B. (2015) Ocena wpływu niedoboru witaminy D na przebieg choroby Hashimoto u chorych w województwie świętokrzyskim / Katarzyna Lizis-Kolus ; Uniwersytet Jagielloński. Collegium Medicum. Wydział Lekarski.

Lewandowska, A. (2018) Dieta w chorobie Hashimoto / Agata Lewandowska. Warszawa: Wydawnictwo RM.

Lewandowska, A. (2019) Hashimoto : dieta i styl życia w chorobie / Agata Lewandowska. Warszawa: Wydawnictwo RM.

Wentz, I. & Żak, A. (2017) Hashimoto : jak w 90 dni pozbyć się objawów i odzyskać zdrowie / Izabella Wentz ; tłumaczenie Aleksandra Żak. Kraków: Otwarte.

Komentarze |0|

Legenda *) Pola oznaczone gwiazdką są wymagane
**) Możesz używać tych znaczników i atrybutów HTML: <a href="" title=""> <abbr title=""> <acronym title=""> <b> <blockquote cite=""> <cite> <code> <del datetime=""> <em> <i> <q cite=""> <s> <strike> <strong>